Milli Şuranın və Müsavat partiyasının sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1918-ci ildə yazdığı “İran və biz” adlı silsilə məaqlələrindən birincisini təqdim edirik:

Azərbaycan musiqisinin təməli İranın əsil musiqisinin üzərində qoyulmuşdur

Qafqasiya Azərbaycanı İrandan aldığı borcu mümkün olduğu qədər iadə etməgə dəxi çalışmışdır ! Musiqimiz kəndinə məxsus bir xüsusiyyəti mühafizə elə- məklə bərabər əsas etibarilə İran musiqisidir. Böylə ikən opera və operettalarımız vasitəsilə biz bu xüsusda dəxi müqabil bir təsir yapmaqla borcumuzu verməkdəyiz

Hər halda, bu məsələ qəti və şübhəsizdir ki, İran siyasilərinin nöqteyi nəzərindən, Araz nəhri şimalında olan azərbaycanlıların təşkil elədikləri müstəqil bir hökuməti-islamiyyənin paydar olması İranın mənafeindəndir… üstəlik bizim Cümhuriyyətizlə İran şahənşahlığı arasında ədəbi və üsuli tərbiyə cəhətdən bir yaxınlıq və münasibət mövcuddur. Ədəbiyyatımız, ədiblərimiz, şairlərimiz, mühərrirlərimiz – bilxassə əski məktəbdən yetişənləri – İran feyzi ilə pərvəriş bulmuşlardır. Firdovsi, Sədi, Hafiz, Ömər Xəyyam, Molla Rumi və sair İran səramədani-süxəni bizimkilər tərəfindən adətən bənimsənilmişlərdir. İçərimizdə İran üsuli tərbiyə almışlarımız, fars ədəbiyyatı ilə aşina mürafiələrimiz az degildir. Hələ Nizami, Xaqani, Məhsəti kibi İran ədəbiyyati-qədiməsinin axırki dövrəsinə adlı şairlər yetişdirməklə də iftixar edəriz…

Qafqasiya Azərbaycanı İrandan aldığı borcu mümkün olduğu qədər iadə etməgə dəxi çalışmışdır!

Musiqimiz kəndinə məxsus bir xüsusiyyəti mühafizə elə- məklə bərabər əsas etibarilə İran musiqisidir. Böylə ikən opera və operettalarımız vasitəsilə biz bu xüsusda dəxi müqabil bir təsir yapmaqla borcumuzu verməkdəyiz.